Erfenis van Europa
Conferentie van Berlijn en Afrikaanse burgeroorlogen
In veel Afrikaanse landen woeden (burger)oorlogen, of die komen in ieder geval voor in de heftige geschiedenis van deze landen. Wat voor oorlogen of conflicten zijn of waren dit, en hebben ze iets te maken met de verdeling van de landen tijdens de Conferentie? We kunnen lang niet alle conflicten in Afrika bespreken, maar hierop volgen voorbeelden van enkele landen en de onrustige tijd die ze hebben meegemaakt sinds de 19e eeuw. Ook wordt bekeken of de Conferentie van Berlijn hier een directe rol, of een indirecte rol bij speelde.
Vanaf 1889 was Eritrea een Italiaanse kolonie. Ook Ethiopië en een stuk van Somalië vielen onder Italiaans gezag. Tijdens de Tweede Wereldoorlog veroverden de Britten Eritrea op Italië. De Verenigde Naties besloten in 1950 om Eritrea en Ethiopië samen te voegen tot één land, met Eritrea als een redelijk autonome provincie van Ethiopië. Maar de keizer die destijds regeerde, Haile Selassie, bevooroordeelde de Amhara, een van de grootste bevolkingsgroepen in Ethiopië. Zij kregen de belangrijkste baantjes. Verder kregen de Eritrese mensen langzaamaan steeds minder politieke rechten. In de jaren ’60 ontstond hierdoor een onafhankelijkheidsoorlog. De Eritrese bevolking was er klaar mee een wilde een onafhankelijk land zijn. Dertig jaar lang streden het Eritrese en Ethiopische leger tegen elkaar. Er was echter ook onrust binnen Ethiopië. In 1991 hielp een Eritrees bevrijdigingsleger een groep Ethiopische opstandelingen om de dictator Mengistu te verdrijven. Als dank voor deze hulp stemde Ethiopië erin toe Eritrea de onafhankelijkheid te geven.
> Vlak na de Conferentie van Berlijn (1884) heeft Italië de Hoorn van Afrika gekoloniseerd. Hoewel dat een belangrijke gebeurtenis was, is dit niet direct wat heeft gezorgd voor een onafhankelijkheidsstrijd in Eritrea. Toen na de Tweede Wereldoorlog werd besloten wat moest worden gedaan met de verliezende landen, hebben de VN besloten dat Eritrea en Ethiopië samen moesten worden gevoegd. Dit heeft voor de bloedige strijd gezorgd tussen de landen. Het kwam dus wel door Westerse landen, maar niet door de Conferentie.
Ethiopië en Eritrea
Uganda: alleen maar onrust
Halverwege de 19e eeuw arriveerden de eerste Europeanen in Oeganda. Het land werd ‘de parel van Afrika’ genoemd, omdat het land bijzondere natuur had en rijk aan grondstoffen was. Katholieke missionarissen uit Engeland wilden de inwoners tot het katholieke geloof bekeren, terwijl de Europese protestanten Oeganda protestants wilden maken. De moslims, die al eerder in het land waren aangekomen, probeerden de Islam tot staatsgodsdienst te maken. De verschillende religieuze denkbeelden leidden tot oorlog in Oeganda. Groot-Brittannië maakte een einde aan deze strijd door het land in 1894 te koloniseren.
Na de Tweede Wereldoorlog verloor Groot-Brittannië zijn koloniën. Ook Oeganda kreeg in 1962 onafhankelijkheid. Sinds die tijd is de politieke situatie in het land niet erg stabiel geweest. De verschillende stammen hebben eigen legers die sinds de onafhankelijkheid tegen elkaar strijden. In 1966 werd de eerste gewelddadige staatsgreep gepleegd door Milton Obote. Hij schafte de verschillende koninkrijkjes in het land af en was de grondlegger van de gecentraliseerde eenheidsstaat. Van de democratische ambities van Obote was al snel niets meer over.
Generaal Idi Amin zette Obote in 1971 af, waarna de voormalig president vluchtte naar Tanzania, om daar in ballingschap te verblijven. Militaire leiders die de staatsgreep van Amin niet steunden werden direct geëxecuteerd. Amin werd al snel ‘de slager van Afrika genoemd’ en deze naam is niet voor niets gekozen. Buitenlanders moesten Oeganda verlaten en degene die dat niet deden werden vermoord. Het regime van de oud-bokskampioen was één van de meeste bloedige uit de geschiedenis van Afrika, naar schatting zijn er 300.000 tot één miljoen mensen tijdens zijn bewind vermoord. Na acht jaar terreur groef Amin zijn eigen graf. Vanwege een persoonlijke vete met Julius Nyerere, de president van Tanzania viel hij dit land in 1979 aan. De troepen van Nyerere dwongen hem echter tot overgave.
Na het schrikbewind van Amin volgt een nieuwe periode van onrust, nu weer onder leiding van Milton Obote. Zijn tweede termijn stond echter wel in het teken van het verbeteren van relaties met Amerika en Groot-Brittannië. De rebellenbeweging National Resistance Army greep onder leiding van Yoweri Kaguta Museveni in 1986 de macht. Museveni is tot op heden de president van Oeganda.
De ligging van Uganda en de verschillende volkeren die er leven.
> Ook hier zie je een land dat een lange tijd alleen maar gevechten en strijden heeft gekend. Na de Conferentie van Berlijn heeft Groot-Brittannië Oeganda gekoloniseerd maar hier zie je dus dat het in landen die onafhankelijk willen zijn en het uiteindelijk ook worden, niet per se goed komt. De dekolonisatie zorgde voor radicale leiders die de macht grepen met geweld en dreiging. Waarschijnlijk, als Oeganda niet gekoloniseerd was in de eerste plaats, zou het land politiek minder instabiel staan. Hier hebben echter niet alleen de gevolgen van de Conferentie invloed, maar ook de verschillende godsdiensten.
Ethiopië, Eritrea en hun buurlanden. Voor Ethiopië kwam Eritrea goed van pas vanwege de zeehavens.
Probleem van bijna alle landen in Afrika
Dit waren voorbeelden waarin het vooral ging om landsgrenzen en onafhankelijkheid. In plaats van naar de landen kun je ook kijken naar de stammen. Wat deed het met hen?
Je ziet dat in landen als Nigeria, Ethiopië, Tsjaad, Congo, Sudan en nog meer landen, veel verschillende volkeren leven, soms wel meer dan 200. Ook zijn op veel plekken in Afrika de woongebieden van stammen gescheiden door een landsgrens. Denk maar aan woestijnvolkeren in de Sahara, of stammen in de tropische regenwouden. Lang niet alle stammen hebben ruzie met elkaar, maar al de verschillende culturen zorgt voor verwarring. Dit kan soms leiden tot burgeroorlogen, en daar waar dat niet het geval is, zorgt het wel voor een constante onrust, spanning en onenigheid in het land. Dat maakt het erg lastig het land te besturen en verenigd te houden. Het beïnvloedt dus de politieke stabiliteit en de economie. De Conferentie heeft permanente sporen achtergelaten die ontzettend lastig te verhelpen zijn.
De verschillende kleuren geven verschillende stammen of bevolkingsgroepen aan.
Gemaakt door: Emma van Oostrum, Annick Boersma, Stella Kwakman en Marieke van Loon 4V3
